JAK POPRAWIĆ AKUSTYKĘ W POMIESZCZENIU

Znaczenie akustyki pomieszczenia

Akustyka pomieszczenia ma bezpośredni wpływ na jakość dźwięku w Twoim zestawie. Efektywne zarządzanie akustyką pomieszczenia zapewni Ci czysty dźwięk, zrównoważone częstotliwości i mniejsze zniekształcenia.

Wyobraź sobie: zainwestowałeś w wysokiej jakości głośniki, wzmacniacz i najwyższej jakości kable głośnikowe, a także starannie skonfigurowałeś system audio w pokoju odsłuchowym. Jednak masz wrażenie, że dźwięk nie jest tak dobry jak powinien, więc postanawiasz dać nowej instalacji czas na „zgranie się” (co zresztą zawsze powinieneś robić). Jednak po wielu godzinach korzystania z nowego sprzętu nadal jesteś rozczarowany dźwiękiem, ale po prostu akceptujesz, że tak już być musi… No ale właśnie, czy musi?

Jeśli chodzi o dźwięk, często pomijanym czynnikiem jest akustyka pomieszczenia. Nawet najlepszy sprzęt Hi-Fi może okazać się niewystarczający w pomieszczeniu o słabej akustyce.

Optymalizacja akustyki pomieszczenia jest kluczowa dla wykorzystania pełnego potencjału Twojego zestawu audio. Zapewnia ona czysty dźwięk, zrównoważone częstotliwości i minimalne zniekształcenia. Dopasowanie akustyki do unikalnych cech pomieszczenia pozwala na zapewnienie autentycznych i wciągających wrażeń słuchowych.

Wymiary pomieszczenia i zjawisko room mode

Powiedzmy sobie jasno – są pewne właściwości pomieszczenia odsłuchowego, których nie można zmienić. Niezależnie od wielkości i kształtu pomieszczenia, niektóre częstotliwości dźwięku będą zachowywać się inaczej niż inne, co ostatecznie zabarwi dźwięk.

Każde pomieszczenie jest w pewnym stopniu przestrzenią rezonansową. Dzieje się tak, ponieważ długość fali dźwięku zmienia się w zależności od częstotliwości i jeżeli ta długość fali odpowiada wymiarom pomieszczenia, częstotliwość ulega wzmocnieniu lub osłabieniu bardziej niż sąsiednie częstotliwości. Zjawisko to nazywa się room mode i występuje we wszystkich pokojach na kilku częstotliwościach.

Aby to zobrazować, dmuchnij nad szyjką pustej butelki i usłyszysz jak zacznie się wydobywać dźwięk „fletu”. Butelka rezonuje z częstotliwością określoną przez jej wymiary, gdy ciśnienie powietrza wytworzy wystarczającą energię. Teraz napełnij butelkę do połowy wodą i posłuchaj, jak zmienia się częstotliwość dźwięku. Dzieje się tak, ponieważ zmieniły się wymiary komory rezonansowej w butelce.

Ze względu na wymiary typowych domowych pomieszczeń odsłuchowych, zjawisko room mode występuje w obszarze basów, gdzie mogą zakłócać i zabarwiać dźwięk wydobywający się z głośników. Można to usłyszeć jako tzw. „bas jednonutowy”, w którym niektóre nuty basu są znacznie głośniejsze od innych.

Co więc możesz z tym zrobić? Jeśli nie zamierzasz ustawiać głośników na otwartej przestrzeni, gdzie nie występuje room mode, możesz spróbować zredukować problem, stosując pochłanianie basów. Stosując różnego rodzaju materiały i produkty pochłaniające dźwięk do wykończenia narożników pomieszczenia (podłoga/ściana, ściana/sufit, ściana/ściana), a także powierzchni ścian i sufitu, można w pewnym stopniu poprawić jakość dźwięku.

Czym jest RT60?

Profesjonalni akustycy często mierzą czas pogłosu jako RT60, co oznacza czas, w którym dźwięk zanika o 60 dB. Jest to bardzo użyteczny wskaźnik przy projektowaniu profesjonalnych pomieszczeń odsłuchowych, takich jak reżyserki studiów nagraniowych czy sale koncertowe. Jednakże, aby poprawnie zmierzyć RT60 w pomieszczeniu potrzebny jest specjalistyczny sprzęt i umiejętności. Akustycy to wysoko wykwalifikowani profesjonaliści, co oznacza, że zatrudnienie takiego specjalisty może być kosztowne.

Zamiast martwić się, czy w Twoim pomieszczeniu odsłuchowym znajduje się odpowiedni poziom RT60, potraktuj tę wartość jako ogólny wskaźnik tego, jak sprawić, by Twoje pomieszczenie brzmiało „wystarczająco dobrze”. Dobrze przygotowane pomieszczenie ma stosunkowo krótki czas pogłosu, choć idealny czas pogłosu RT60 zależy od jego wielkości i tego, czego słuchasz.

Małe pomieszczenia powinny mieć krótki czas pogłosu, co oznacza, że RT60 powinien wynosić od 0,1 sekundy do 0,3 sekundy – w większych pomieszczeniach może on wynosić 0,5 sekundy. Dzieje się tak, ponieważ większe pomieszczenia nie nasycają się energią akustyczną tak szybko, jak mniejsze. Mówiąc prościej, w większym pomieszczeniu jest więcej miejsca na dźwięk, dlatego też duże głośniki lepiej sprawdzają się właśnie w dużych pomieszczeniach. Dłuższy czas pogłosu może sprawdzić się w przypadku muzyki klasycznej, ponieważ bardziej przypomina żywą akustykę dużej sali koncertowej.

Z drugiej strony muzyka techno najlepiej brzmi w klubach pełnych ludzi, więc jeśli lubisz takie brzmienia, czas pogłosu w Twoim pomieszczeniu powinien być krótszy. Kino domowe również skorzysta na krótszym czasie wartości RT60. Ma to sens, gdy pomyślimy o przeciętnym nowoczesnym kinie, które ma akustycznie wytłumione środowisko.

Czy Twój pokój odsłuchowy ma słabą akustykę?

Istnieje kilka sposobów, aby dowiedzieć się, czy Twój pokój wymaga jakichś poprawek. Najszybszą metodą jest, paradoksalnie, korzystanie z oczu, a nie uszu. Na przykład, jakie materiały znajdują się na ścianach, podłodze i suficie? Różne materiały różnie reagują na dźwięk. Na przykład gładkie płytki betonowe lub ceramiczne nie pochłaniają żadnego dźwięku i odbijają wszystko.

Wskazówka: jeśli Twój pokój przypomina łazienkę, prawdopodobnie będzie wydawał takie same dźwięki.

Czy Twój pokój jest wypełniony meblami, książkami i dywanami, czy też przyjąłeś minimalistyczne podejście do przestrzeni życiowej? Każdy obiekt odbija i/lub pochłania dźwięk, a dotyczy to wszystkiego, od puszystych kanap po rośliny i regały na książki (najlepiej wypełnione książkami).

Wczesne odbicia

W dowolnej zamkniętej przestrzeni, takiej jak pokój odsłuchowy, usłyszysz dźwięk nie tylko dochodzący bezpośrednio z głośników, ale również dźwięk odbity od twardej powierzchni w pomieszczeniu. Generalnie rzecz biorąc, im bliżej głośników siedzisz, tym więcej bezpośrednio usłyszysz dźwięku z głośników. Nadal jednak będziesz słyszeć pośrednie dźwięki odbijające się od ścian, sufitu, a nawet przedmiotów w pomieszczeniu. Ten pośredni dźwięk znany jest jako pierwsze lub wczesne odbicia i chociaż jest opóźnioną wersją dźwięku oryginalnego, jest niemal tak samo głośny.

W większości pomieszczeń odsłuchowych dźwięk bezpośredni z głośników będzie nieuchronnie mieszał się z dźwiękiem pośrednim odbijającym się od ścian, podłogi i sufitu. Charakterystyczną cechą dźwięku pośredniego jest to, że ma tendencję do podążania okrężną drogą w kierunku uszu, co zajmuje mu nieco więcej czasu niż dźwiękowi bezpośredniemu z głośników. Kiedy tak się dzieje, występuje zjawisko znane jako filtr grzebieniowy, które może być problematyczne.

Faza akustyczna

Gdy dwie podobne fale dźwiękowe są nieznacznie opóźnione względem siebie, mówi się, że są poza fazą. Oznacza to, że gdy jedna fala dźwiękowa osiąga szczyt, druga znajduje się w najniższym punkcie. Kiedy tak się dzieje, częstotliwości te wzajemnie się znoszą, tworząc spadek na pewnych częstotliwościach. Gdy szczyty dwóch fal dźwiękowych pojawiają się w tym samym czasie, są w tej samej fazie, co powoduje wzrost amplitudy nawet o 6 dB.

Adaptacja akustyczna

Choć pomieszczenie odsłuchowe z długim czasem pogłosu może być problematyczne, to akustycznie martwe pomieszczenie (RT60 równe 0 s) także nie jest pożądane, ponieważ będzie brzmiało nienaturalnie i zniszczy scenę dźwiękową. Powinieneś dążyć do osiągnięcia pewnego rodzaju konsensusu, gdzie odbicia ożywiają scenę dźwiękową, nie powodując problemów akustycznych w innych miejscach.

Czym zatem jest adaptacja akustyczna?

Każdy rodzaj materiału, który pochłania, odbija lub rozprasza fale dźwiękowe, można uznać za formę adaptacji akustycznej. Obejmuje to wszystko, od puszystych poduszek i kanap, po regały na książki, rośliny i ludzi. Aby zrozumieć, jak duże znaczenie dla akustyki pomieszczenia mają te codzienne przedmioty, możesz spróbować usunąć je wszystkie i usłyszeć różnicę… albo po prostu uwierzyć nam na słowo.

Wspomnieliśmy, że materiały pochłaniają, odbijają lub rozpraszają dźwięk. Oto definicja tych trzech terminów:

• Absorpcja ma miejsce, gdy w materiał uderzają fale dźwiękowe, powodując rozproszenie części swojej energii. Takie zjawisko występuje np. gdy krzyczysz w poduszkę. Duże, ciężkie, puszyste meble często stanowią doskonałe pochłaniacze dźwięku, ale można również umieścić w narożnikach lub zawiesić na ścianach tzw. pułapki basowe, w zależności od rodzaju i zastosowania.

• Odbicie ma miejsce, gdy fale dźwiękowe odbijają się od obiektu w kierunku związanym z kierunkiem, z którego przyszły, zachowując jednocześnie większość swojej energii. Odbić należy unikać lub przynajmniej je kontrolować, np. kładąc dywan na podłodze między pozycją odsłuchową a przednimi głośnikami.

• Dyfuzja to inny rodzaj odbicia, który występuje, gdy fale dźwiękowe uderzają w obiekt o nieregularnym kształcie, np. regał pełen książek. W tym wypadku fale dźwiękowe rozpraszają się w różnych kierunkach, zależnie od ich częstotliwości. Dyfuzory mogą poprawić obrazowanie stereo, zwłaszcza gdy zostaną umieszczone wzdłuż ścian bocznych między miejscem odsłuchu a przednimi głośnikami. Najlepiej sprawdzają się specjalnie zaprojektowane panele dyfuzyjne, ale pomocne może być także cokolwiek, od obrazu w ramie po rośliny. Zazwyczaj takie proste rozwiązanie będzie lepsze niż żadne.

Dostępne w handlu produkty akustyczne mogą rozwiązać problemy wspomniane wcześniej w tym artykule i są dostępne w wielu kształtach, rozmiarach, wykończeniach i różnych poziomach cenowych. Przy tak wielu opcjach powinieneś być w stanie znaleźć coś, co mieści się w Twoim budżecie i dobrze wygląda w Twoim pokoju odsłuchowym – albo przynajmniej coś, co nie zirytuje innych domowników.

Pochłaniacze, odbijacze i dyfuzory typu „zrób to sam”

Jeśli jesteś majsterkowiczem lub po prostu chcesz zaoszczędzić pieniądze, dlaczego by nie zbudować własnych pochłaniaczy akustycznych, odbijaczy i dyfuzorów? Chociaż akustyka pomieszczeń jest nauką (niektórzy powiedzieliby, że formą sztuki), wiele przemawia za bardziej swobodnym podejściem polegającym na próbach i błędach. Większość materiałów, których możesz użyć, jest niedroga, na przykład doskonałe pochłaniacze można wykonać z drewna, wełny mineralnej i różnych materiałów tekstylnych (nawet profesjonalnie wykonane dyfuzory są zazwyczaj wykonane z drewna).

To, czy powinieneś zdecydować się na samodzielne wykonanie projektu, zależy w dużej mierze od tego, ile czasu możesz poświęcić na taki projekt i czy Ty (i reszta Twojej rodziny) będziecie zadowoleni z jakości swojego dzieła.

W Internecie znajduje się wiele doskonałych źródeł informacji na temat samodzielnej adaptacji akustycznej. Choć duża część z nich jest przeznaczona dla studiów nagraniowych, można je z łatwością dostosować do kina domowego, pokoju odsłuchowego Hi-Fi lub salonu.

Jeśli chodzi o pochłaniacze dźwięku, spróbuj wyszukać w Internecie takie terminy, jak samodzielnie robiona pułapka basowa, samodzielnie robiona narożna pułapka basowa i samodzielnie robiony pochłaniacz szerokopasmowy. W przypadku dyfuzorów, samodzielnie robiony dyfuzor akustyczny, samodzielnie robiony dyfuzor QRD, samodzielnie robiony dyfuzor Skyline i dyfuzor zakrzywiony . Powinny one pokazać przydatne wyniki.

Oto trzy proste sposoby na poprawę akustyki pomieszczenia odsłuchowego…

Połóż dywan

Zmniejsz odbicia dźwięku od podłogi, kładąc na podłodze między głośnikami a miejscem odsłuchu gruby dywan. Pochłonie on wczesne odbicia wysokich i średnich częstotliwości, co może zaburzyć obraz stereo.

Dodaj regał

Rozprosz odbicia wysokich i średnich częstotliwości, ustawiając wypełniony regał wzdłuż ścian bocznych lub tylnej ściany pomieszczenia. Spowoduje to rozproszenie niepożądanych odbić we wszystkich kierunkach, redukując fale dźwiękowe docierające jednocześnie do miejsca odsłuchu.