JAK SKONFIGUROWAĆ SYSTEM DŹWIĘKU PRZESTRZENNEGO

Dźwięk wielokanałowy, od stereo po dźwięk przestrzenny, tworzy wrażenie przestrzeni, emitując różne dźwięki z różnych głośników. Większość utworów muzycznych jest nagrywana i miksowana w systemie stereo, co oznacza, że instrumenty zostały nagrane za pomocą mikrofonu stereo, umieszczone w stereofonicznej „panoramie” podczas miksowania, lub zastosowano oba te sposoby.

Dźwięk przestrzenny zasadniczo działa tak samo. Można go nagrywać na żywo, używając oddzielnego mikrofonu dla każdego kanału dźwięku przestrzennego, jednak w praktyce dźwięk przestrzenny w filmach, serialach i grach jest często miksowany w taki sam sposób, jak miks stereo: poprzez umieszczenie poszczególnych źródeł dźwięku w panoramie dźwięku przestrzennego.

Po co nam system dźwięku przestrzennego?

Jeśli dobrze to zrobi, inżynier dźwięku może stworzyć nagranie stereo, które, odtwarzane na odpowiednio ustawionym sprzęcie stereo, zanurzy Cię w scenie dźwiękowej, w której instrumenty są rozproszone wzdłuż i poza fizycznym rozmieszczeniem głośników. Możesz wtedy odnieść wrażenie, że Twój ulubiony muzyk stoi tuż przed tobą w pokoju.

Systemy dźwięku przestrzennego przenoszą poczucie imersji na wyższy poziom, tworząc scenę dźwiękową nie tylko przed Tobą, ale wypełniającą całe pomieszczenie. Metoda ta wykorzystuje fakt, że podczas gdy ludzkie pole widzenia jest ograniczone do szerokiego kąta przed naszymi oczami, ludzki słuch wychwytuje dźwięki dookoła i powyżej.

Podczas gdy najważniejsza akcja w scenie filmowej często rozgrywa się na ekranie przed nami, ważne dźwięki, takie jak świst pocisku lub głos spoza kadru, są często słyszalne poza naszym polem widzenia – tak jak w prawdziwym życiu.

Aby pościg samochodowy wydawał się autentyczny, film zmiksowany z dźwiękiem przestrzennym zawiera nie tylko dźwięki dochodzące z tego, co kierowca widzi przez przednią szybę, ale także dźwięki samochodów przejeżdżających z boku lub zbliżających się od tyłu.

Konfiguracja głośników stereo może stworzyć iluzję dźwięków dochodzących jedynie z rzeczy, które widzisz na ekranie. Jednakże połączenie dobrej jakości głośników i podzespołów z pomieszczeniem zaprojektowanym pod kątem świetnego dźwięku pozwala na uzyskanie pola stereo wykraczającego daleko poza fizyczne rozmieszczenie głośników. Jednak system stereo nadal ma ograniczone możliwości dostarczania dźwięku przestrzennego.

Ponieważ większość współczesnych filmów zawiera miksy dźwięku przestrzennego, wykorzystanie czegoś więcej niż głośniki stereo w przypadku kina domowego ma sens.

Aby ułatwić Ci wybór głośników do dźwięku przestrzennego, w tym artykule wyjaśnimy, czego potrzebujesz i dlaczego. Zaczynajmy.

Głośniki przednie

Jak wspomniano, większość akcji rozgrywa się z przodu systemu. Zazwyczaj lewe i prawe kanały przednie odpowiadają za głośniejsze dźwięki, takie jak eksplozje. W związku z tym w tych miejscach warto rozważyć zamontowanie pary głośników wolnostojących, gdyż ich rozmiar z natury będzie generował większy dźwięk. Ale para dobrej jakości głośników półkowych również może sprawdzić się znakomicie, szczególnie w połączeniu z subwooferem (właśnie to oznacza „.1” w konfiguracji 5.1).

W rzeczywistości najlepsze głośniki przednie zależą od wielu czynników. Jeśli masz mały pokój lub wolisz bardziej ciche słuchanie, to najlepszym wyborem mogą okazać się mniejsze głośniki wolnostojące lub półkowe. Jeśli jednak dysponujesz dużym pomieszczeniem, które chcesz wypełnić bogatym dźwiękiem, polecamy duże kolumny wolnostojące. A jeśli chcesz uzyskać pełne, wstrząsające wrażenie, jakie zamierzyli twórcy filmu, dodaj subwoofer.

Głośnik centralny

Zwykle dialogi w filmie są umieszczane w samym środku pasma dźwięków, zwłaszcza jeśli rozgrywają się na ekranie. Dzięki dedykowanemu głośnikowi centralnemu możesz kontrolować głośność dialogów. W przypadku niektórych filmów dialogi mogą być cichsze, niż byś chciał, ale dzięki oddzielnemu głośnikowi centralnemu możesz regulować głośność tylko tego kanału we wzmacniaczu dźwięku przestrzennego. Większość głośników centralnych zaprojektowano specjalnie do odtwarzania dialogów, jednak głośniki te wzmacniają również dźwięk przesyłany do kanału centralnego podczas procesu miksowania w fazie postprodukcyjnej.

Głośnik centralny odtwarza dźwięki, które powinny pochodzić z centrum akcji na ekranie. Najlepiej byłoby umieścić głośnik dokładnie na środku ekranu. Choć jest to możliwe, jeśli posiadasz ekran projekcyjny, większość osób posiada telewizor z płaskim ekranem, więc jedyną opcją jest umieszczenie głośnika centralnego tuż pod lub nad telewizorem. Aby dźwięk był jak najbardziej zbliżony do akcji na ekranie, większość dedykowanych głośników centralnych zaprojektowano tak, aby były umieszczone poziomo.

Jeśli wolisz, możesz wymienić głośnik centralny na mały głośnik półkowy lub naścienny, choć zazwyczaj dedykowany głośnik centralny zapewnia wyraźniejsze i bardziej żywe dialogi.

Głośniki dźwięku przestrzennego

Każdy system głośników dźwięku przestrzennego będzie zawierał co najmniej jedną parę głośników dźwięku przestrzennego. Głośniki te odtwarzają informacje audio, które rozszerzają scenę dźwiękową wokół całej pozycji odsłuchu, szczególnie na tył i boki.

Należy pamiętać, że terminologia dotycząca dźwięku przestrzennego różni się w zależności od konfiguracji systemu. Podczas gdy system 5.1 ma tylko jedną parę kanałów dźwięku przestrzennego, system 7.1 (i nowsze) ma co najmniej dwie pary głośników dźwięku przestrzennego, takie jak para głośników bocznych i para głośników tylnych.

Głośniki dźwięku przestrzennego zazwyczaj nie muszą odtwarzać bardzo niskich częstotliwości, dlatego często są bardziej kompaktowe. Muszą jednak spełniać swoje zadanie w zakresie wysokich i średnich częstotliwości, ponieważ to właśnie te częstotliwości ludzkie ucho wykorzystuje do określania kierunku i informacji o pomieszczeniu.

Subwoofer

Subwoofer odtwarza dźwięki o najniższej częstotliwości, jakie słuchacz może faktycznie odczuć. Od wstrząsających pokojem eksplozji po drgania wywołane trzęsieniem ziemi, subwoofer jest niezbędnym elementem każdego świetnego systemu dźwięku przestrzennego.

Jeśli chodzi o subwoofer – lub subwoofery, jeśli masz konfigurację .2 – to, gdzie umieścisz go w pomieszczeniu, nie ma tak dużego znaczenia jak w przypadku innych głośników. Dzieje się tak, ponieważ ludzkie ucho nie jest w stanie dokładnie określić lokalizacji dźwięków o niskiej częstotliwości wytwarzanych przez subwoofer. Istnieją jednak różne opinie na temat tego, gdzie należy umieścić subwoofer; niektórzy zalecają umieszczenie go blisko jednego z przednich głośników, podczas gdy inni sugerują ustawienie go w rogu, aby wzmocnić niskie częstotliwości (choć może to prowadzić do nieprzyjemnego, „dudniącego” basu). Zalecamy eksperymentowanie, aby sprawdzić, w którym miejscu pomieszczenia dźwięk będzie słyszalny.

Więcej informacji znajdziesz w naszym nadchodzącym artykule, w którym wyjaśnimy wszystko, co musisz wiedzieć o subwooferach.

Czy powinienem zamontować głośniki z tyłu czy z boku?

Krótka odpowiedź brzmi: zależy to od pomieszczenia i konfiguracji dźwięku przestrzennego.

W idealnym systemie dźwięku przestrzennego głośniki powinny być rozmieszczone dookoła i nad miejscem odsłuchu, pokrywając każdy kąt. Właśnie to umożliwiają skorzystanie z imersyjnych formatów, takich jak Dolby Atmos, wykorzystujących dziesiątki kanałów w profesjonalnych kinach i 12 lub więcej kanałów w systemach domowych.

Jednak w systemie 5.1 (lub 5.0, jeśli nie masz subwoofera) są tylko dwa kanały dźwięku przestrzennego, a zatem tylko dwa głośniki dźwięku przestrzennego. Każdy dźwięk rozchodzący się „wokół” pozycji odsłuchowej jest odtwarzany przez te dwa kanały. Choć miksy dźwiękowe w systemie 5.1 są przeznaczone do odtwarzania w systemach 5.1, to jednak miejsce umieszczenia głośników ma znaczenie. Studio dźwiękowe jest często pomieszczeniem niemal idealnym pod względem warunków odsłuchowych, lub przynajmniej znacznie lepszym niż większość pomieszczeń wykorzystywanych w kinie domowym. Oznacza to, że nie ma jednego, właściwego umiejscowienia głośników przestrzennych – niektóre będą brzmiały dobrze, a inne nie.

Można powiedzieć, że idealne umiejscowienie głośników przestrzennych w systemie 5.1 to coś pomiędzy pozycją boczną i tylną – innymi słowy, w rogu. W rzeczywistości idealne umiejscowienie w pokoju to takie, które zapewnia dobre brzmienie, ale jednocześnie nie przeszkadza w wykonywaniu innych czynności w pomieszczeniu.

Jednak w systemie 7.1 głośniki boczne należy umieścić po bokach miejsca odsłuchowego, a głośniki tylne z tyłu.

Jeśli nie masz miejsca za miejscem odsłuchowym, możesz również zamontować głośniki tylne w ścianie lub suficie. Czytaj dalej, aby uzyskać więcej szczegółów.

Jak daleko od siebie powinienem rozmieścić głośniki?

Jeśli umieścisz głośniki zbyt blisko siebie lub zbyt blisko miejsca odsłuchu, wrażenie przestrzeni i ruchu będzie „ciasne” i rozczarowujące. Jeśli jednak głośniki zostaną umieszczone zbyt daleko od siebie, w dźwięku pojawią się „dziury”, które wpłyną na ogólne wrażenie zanurzenia. Aby uzyskać najlepszy możliwy dźwięk, spróbuj zmienić odległość między samymi głośnikami, a także odległość między głośnikami a miejscem odsłuchu.

Aby sprawdzić, jak to działa, spróbuj umieścić zestaw głośników stereo obok siebie i odtworzyć nagranie, które zazwyczaj ma szeroki obraz stereo, np. OK Computer zespołu Radiohead. Zauważysz, że obraz stereo zanika, a poczucie przestrzeni i szerokości zmienia się, stając się czymś, co w efekcie przypomina odtwarzanie jednokanałowe (znane również jako mono). To samo stałoby się, gdyby głośniki dźwięku przestrzennego umieścić obok siebie; utracilibyśmy poczucie przestrzeni.

Jaka więc jest idealna odległość? Zależy to od głośników oraz wielkości i wystroju pomieszczenia. Zalecamy eksperymentowanie z konfiguracją dźwięku przestrzennego, aż znajdziesz najlepszą dla swojego pomieszczenia.

Jeśli używasz głośników o szerokim rozproszeniu, takich jak te firmy DALI, nie musisz ustawiać głośników pod kątem w stronę pozycji odsłuchowej. W rzeczywistości takie działanie doprowadzi do niepotrzebnie jasnego balansu tonalnego, a scena dźwiękowa stanie się mniej rozproszona, co zmniejszy poczucie imersji.

Jak wysoko powinny być umieszczone tylne głośniki dźwięku przestrzennego?

Kolejnym częstym pytaniem fanów kina domowego jest kwestia prawidłowej wysokości dla głośników dźwięku przestrzennego. Niektórzy stwierdzą, że powinieneś podnieść je na taką wysokość, żeby „wystrzeliwały” nad Twoją głowę, gdy siedzisz. Chodzi o to, aby nie kierować ich bezpośrednio na pozycję odsłuchową, ponieważ można w ten sposób utracić część rozproszenia lub immersyjnych właściwości dźwięku. Jednak w DALI zalecamy, aby głośniki wysokotonowe znajdowały się na wysokości uszu, jeśli to możliwe, a pozostałe głośniki były skierowane nieco poza pozycję odsłuchową.

To samo dotyczy głośników umieszczonych poniżej lub powyżej wysokości uszu. Zawsze należy eksperymentować, aby znaleźć optymalny kąt i rozmieszczenie, pamiętając jednocześnie, że rozproszony dźwięk jest kluczem do wiarygodnego dźwięku przestrzennego, a zbyt dużo dźwięku bezpośredniego może zrujnować iluzję.

Głośniki wolnostojące lub podstawkowe świetnie nadają się do pomieszczeń z tylną ścianą, ale co zrobić, jeśli chcesz zainstalować kino domowe w domu z otwartą przestrzenią, w którym nie ma ściany między, powiedzmy, salonem a kuchnią? Czy naprawdę chcesz, aby na środku pomieszczenia znajdowały się głośniki wolnostojące czy podstawkowe (nie wspominając o całym tym okablowaniu)?

Rozwiązaniem mogą być głośniki sufitowe…

Czy głośniki dźwięku przestrzennego można umieścić w suficie?

Tak, oczywiście. Chociaż głośniki sufitowe są powszechnie używane jako głośniki wysokości w systemach Dolby Atmos, DTS:X i Auro-3D, można ich również używać jako głośników tylnych w innych konfiguracjach dźwięku przestrzennego.

Jeśli umieszczenie głośników tylnych na podłodze nie wchodzi w grę, świetne rezultaty można uzyskać, stosując głośniki sufitowe lub blisko sufitu.

W zależności od odległości od ścian bocznych i sufitu, lepsze może okazać się zastosowanie głośników montowanych w ścianie lub głośników naściennych po bokach miejsca odsłuchu, zamiast głośników sufitowych. Pamiętaj, że starasz się stworzyć spójne pole dźwięku przestrzennego, bez przerw i dziur, w którym żaden pojedynczy głośnik nie będzie dominował nad ogólnym doświadczeniem.

Aby uzyskać najlepsze rezultaty, zalecamy zatrudnienie profesjonalnego instalatora, który znajdzie najlepsze możliwe miejsce – łatanie dziur w ścianach lub suficie, gdy odkryjesz, że zamontowałeś głośniki w złym miejscu, nie jest szczególnie miłym doświadczeniem. Jeśli zależy Ci na większej elastyczności, wybierz głośniki sufitowe z możliwością sterowania kierunkowego. Dzięki temu możesz precyzyjnie dostroić pole dźwiękowe nawet po instalacji.

Jak głośne powinny być głośniki dźwięku przestrzennego?

To często zadawane pytanie. Podobnie jak w przypadku wielu innych pytań dotyczących głośników i dźwięku, odpowiedź brzmi: to zależy. Dobrym punktem wyjścia jest upewnienie się, że głośniki przednie i centralne są wyraźnie słyszalne, gdyż można powiedzieć, że są to najważniejsze głośniki w systemie dźwięku przestrzennego. Jeśli głośniki dźwięku przestrzennego brzmią zbyt głośno z pozycji odsłuchu, mogą przytłoczyć kanał centralny i kanały główne, czego skutkiem będzie zaburzony obraz przestrzenny.

Odbiorniki i wzmacniacze dźwięku przestrzennego zazwyczaj są wyposażone w jakąś formę automatycznej konfiguracji lub korekcji pomieszczenia. To świetny sposób na ustawienie początkowych poziomów, pamiętaj jednak, aby dostroić je za pomocą słuchu, aby uzyskać najlepsze rezultaty dla konkretnej konfiguracji.

Jak możesz sprawdzić, czy Twoje pomieszczenie ma dobrą akustykę?

Miarą dobrej akustyki pomieszczenia jest czas pogłosu. Pogłos to zjawisko, które występuje, gdy dźwięk odbija się od twardych powierzchni w pomieszczeniu i powoli zanika. Pomieszczenie o dobrej akustyce powinno mieć niski pogłos.

Oto prosty sposób na sprawdzenie czasu pogłosu w pomieszczeniu: Po prostu klaskaj w dłonie lub mów głośno w pobliżu każdego głośnika w swoim systemie. Jeśli słyszysz silne echo, powinieneś zoptymalizować akustykę pomieszczenia. Jeśli nie masz bardzo dużego pomieszczenia, usłyszysz dość krótkie echa, przypominające drgającą linijkę nad krawędzią stołu.

Jeśli masz duże, skromnie umeblowane pomieszczenie z wieloma twardymi, równoległymi powierzchniami, stworzenie idealnego środowiska akustycznego może być wyzwaniem. W mniejszym pokoju z miękką kanapą, dywanem i regałem na książki wystarczy po prostu przestawić meble i dodać jedną lub dwie rośliny. Oto przykład prostego rozwiązania akustycznego.

Czym właściwie jest adaptacja akustyczna?

Każdy rodzaj materiału, który pochłania, odbija lub rozprasza fale dźwiękowe, można uznać za formę adaptacji akustycznej. W akustyce oznacza to wszystko, począwszy od puszystych poduszek i kanap, a skończywszy na regałach z książkami, roślinach i ludziach. W celu poprawy akustyki pomieszczenia często stosuje się ciężkie zasłony, które ponadto sprawdzają się również w blokowaniu światła, redukując odblaski na ekranie telewizora lub projektora. Aby docenić, jak wiele te codzienne przedmioty znaczą dla dźwięku w pomieszczeniu, możesz spróbować usunąć je wszystkie i posłuchać jaka jest różnica… albo po prostu uwierzyć nam na słowo.

Aby uzyskać więcej informacji, zapoznaj się z naszym artykułem Jak poprawić akustykę w pomieszczeniu .

Uwaga na temat cyfrowej korekcji pomieszczenia

Większość nowoczesnych wzmacniaczy i odbiorników dźwięku przestrzennego ma wbudowane algorytmy cyfrowej korekcji pomieszczenia. Korzystając z procesu kalibracji z dołączonym mikrofonem pomiarowym, cyfrowa korekcja pomieszczenia pozwala szybko i łatwo stworzyć dobry dźwięk przestrzenny.

Jednak cyfrowa korekcja pomieszczenia ma swoje ograniczenia i może się okazać, że nie daje najlepszych rezultatów, jakich się spodziewałeś. Potraktuj to jako punkt wyjścia i nie bój się dostosować rozmieszczenia głośników przestrzennych i/lub akustyki pomieszczenia na podstawie tego, co mówią Ci Twoje uszy. Pamiętaj: jeśli coś brzmi Twoim zdaniem dobrze, to jest to dobre rozwiązanie.